Những hiện tượng lạ trong quá trình ngồi thiền

Một số bạn từng comment hỏi Chap về những hiện tượng lạ xảy ra trong quá trình ngồi thiền. Người thì thấy đầu, trán dật dật liên tục. Người lại có cảm giác khi thì nặng nề, khi thì nhẹ nhõm, lúc lại ngứa ngáy, khó chịu… Đôi khi, đó lại là những màu sắc, hình ảnh huyền diệu nào đó hiện lên trong tâm trí.

Từ những hiện tượng bất thường trên, những lo lắng, sợ hãi bắt đầu nổi lên. Ý nghĩ về sự tẩu hỏa nhập ma hẳn đang lấp lóng đâu đó. Trái lại, một số người thì liên tưởng đến những thay đổi liên quan tới hoạt động tâm linh như đạt tới một cảnh giới hay tầng thiền định nào đó.

Chap có thể chưa trải qua hết những vấn đề mà bạn gặp phải nhưng Chap có thể hiểu được các tâm lý ấy của bạn. Thực ra những hiện tượng phát sinh trong quá trình ngồi thiền không có gì đáng lo ngại cả. Bạn cho rằng điều đó là đặc biệt ở mình nhưng mỗi người đều nghĩ về sự đặc biệt theo cách đó thì rốt cuộc điều gì mới là đặc biệt hơn cả.

Trong quá trình ngồi thiền, người ta kinh nghiệm được rất nhiều hiện tượng khác nhau, không chỉ giới hạn trong vài ba hiện tượng kể trên. Bản thân Chap cũng gặp phải một vài vấn đề trong thời gian đầu tiếp xúc với thiền, nhưng thay vì quan trọng hóa nó, Chap cố gắng lắng nghe cơ thể, tìm hiểu nguyên nhân và tự điều chỉnh.

Trên phương diện vật lý, những vấn đề xảy ra thường xuất phát từ việc ngồi chưa đúng cách hay do một vài nguyên nhân khách quan khác. Trước đây, có một thời gian Chap cứ ngồi thiền được 3 phút thì bắt đầu thấy ngực tê rần rần. Những ngày đầu thì hiện tượng tê đó biểu hiện nhẹ nhàng. Càng về sau, cảm giác tê đến nhanh, làm ngực mình trở nên nặng, hơi thở khó khăn, buộc phải xả thiền sớm. Chap thấy tư thế ngồi của mình có vẻ không sai lệch gì. Tuy nhiên, những tìm hiểu sau đó mới giúp Chap phát hiện ra rằng mình đã ngồi thẳng quá. Khi lưng quá thẳng, hơi thở khó thông hơn gây nên cảm giác tê. Chap đã điều chỉnh lưng, vẫn giữ thẳng nhưng hơi rùn xuống, và từ đó không còn thấy tê nữa.

Trong cuốn “Phương pháp tọa thiền” của Hòa thượng Thích Thanh Từ, vị cao tăng của Phật giáo Việt Nam, cũng đã nhắc tới một vài vấn đề mà người ngồi thiền gặp phải và cách điều chỉnh. Khi thấy nhức xương sống gần lưng quần, đó là do thế ngồi của bạn hơi cong, phải điều chỉnh cho lưng thẳng lên. Hiện tượng đau hông là do ngồi bị nghiêng. Nếu nhức một bên vai, có thể hai vai bạn đang không thẳng hàng, một bên bị lệch xuống. Nếu nhức cả hai vai thì do hai tay bạn đang gồng lên, phải nới lỏng ra, toàn thân ở trong tư thế thư giãn. Có người bị đau mông thì là do ngồi ngửa ra phía sau. Nghe trên đầu có gì đè nặng, hoặc nghe vo ve bên lỗ tai, là vì bạn đang gồng mình, đầu hơi cứng, khi đó, chỉ cần nhẹ nhàng buông xả thư giãn, một lúc sẽ hết.

Trong cuốn “Chánh niệm – Thực tập thiền quán” mà Chap từng giới thiệu cũng có một chương nói về những khó khăn trong quá trình ngồi thiền. Tác giả cũng nhẹ nhàng chỉ ra và tháo gỡ những vấn đề của các thiền sinh: “Người ta kinh nghiệm đủ mọi hiện tượng khác nhau trong khi ngồi thiền. Có người bị ngứa. Có người cảm thấy như có kiến bò, hoặc cảm thấy được thư giãn rất sâu, hoặc cảm thấy nhẹ nhàng như muốn bay bổng. Bạn cũng có thể cảm thấy mình bị nhỏ lại hoặc lớn ra, hoặc bay bổng lên khỏi mặt đất. Những thiền sinh mới thường rất hồi hộp trước những cảm giác này. Đừng lo, bạn chưa thể bay lên được đâu! Khi ta hoàn toàn thư giãn, hệ thống thần kinh của ta sẽ có khả năng tiếp nhận những tín hiệu của giác quan hữu hiệu hơn. Một số lớn những dữ kiện trước kia bị ngăn chặn giờ đây có thể chảy tuôn vào, làm khởi lên đủ hết những cảm xúc đặc biệt. Nhưng chúng không hề biểu trưng cho một điều gì đặc biệt hết. Chúng chỉ là những cảm giác mà thôi”.

Bạn thấy đó, tất cả đều chỉ là những cảm giác mà thôi. Nhất định là có một nguyên nhân nào đó gây nên một hiện tượng bất thường trên thân bạn. Bạn nên kiên nhẫn, tinh tế lắng nghe cơ thể và tìm cách điều chỉnh. Nếu cứ cho rằng mình đã thực hiện đúng theo chỉ dẫn hay lời dạy từ ai đó mà vẫn gặp những hiện tượng lạ, bạn sẽ dễ gặp phải những vướng mắc, chướng ngại làm ảnh hưởng tới việc hành thiền của bạn.

Ngoài các vấn đề về thân thì vấn đề về tâm cũng đáng quan tâm. Nhiều người sợ ngồi thiền sẽ dẫn đến tẩu hỏa nhập ma, hay cho rằng ảo ảnh mà mình nhìn thấy trong lúc thiền là trạng thái vi diệu nào đó thì cũng đừng vội vui mừng. Hãy xem hòa thượng Thích Thanh Từ nhắc nhở thế nào nhé! “Khi ngồi thiền, nếu có những tướng lạ hiện ra như nghe thân nặng nề giống như có vật gì đè nặng, thân nhẹ nhàng muốn bay bổng, ngứa trên thân, mặt như có có con gì bò, cảm giác có luồng điện chạy trong xương sống, thấy phía trước có ánh sáng hoặc các hình ảnh lạ, nghe có người nói bên tai, tất cả những tướng ấy đều là giả, không nên chấp nhận hay sợ hãi. Phải quán nó hư giả, ngồi yên làm chủ thân tâm. Dù thấy ma hay Phật hành giả đều biết là cảnh huyễn, không mừng cũng không sợ. Vui mừng hay sợ hãi đều là nhân của điên cuồng. Không chấp trước, không quan tâm, để ý, huyễn cảnh sẽ tự mất”.

Những cảm giác, ảo ảnh mà ta nhìn thấy trong lúc thiền vốn không có gì đáng mừng hay đáng sợ. Chúng phát sinh chính là từ những ý nghĩ, mong cầu trong ta mà thôi. Từ sâu thẳm trong tâm trí, bạn nghĩ rằng thiền có thể đưa bạn đạt đến một cảnh giới hay trạng thái nào đó vượt thoát khỏi thế giới trần tục này. Bạn có một tham vọng được gặp gỡ hay trở thành các vị Phật, bồ tát nhờ quá trình nhập định. Cũng có thể bạn từng đọc qua một bài báo nêu lên trường hợp của ai đó bị tẩu hỏa nhập ma khi thiền và bạn sợ. Bạn cũng sợ khi định sâu, linh hồn thoát ra khỏi xác và không trở về được. Đơn giản hơn, bạn tìm đến thiền như một phương cách chữa lành những vết thương nơi tâm hồn bạn và bạn kỳ vọng, dựa dẫm vào nó. Bạn đưa tất cả những điều đó vào quá trình ngồi thiền của mình.

Thế nhưng, tâm trí của con người, khi đã bị gạn đi những lớp suy nghĩ ở tầng trên cùng thì các suy nghĩ nằm sâu hơn bắt đầu chồi lên. Khi bạn ngồi thiền, bạn cố gạt bỏ đi những vọng tưởng hiện ra trước mắt lúc bấy giờ. Đó là lúc cho những suy nghĩ đang “túc trực” trong tiềm thức được “gọi ra làm nhiệm vụ”. Thay vì tiếp tục cố gắng gạt bỏ nó, bạn lại chấp vào. Kết quả là những mong cầu, sợ hãi kia hiện lên thành những hình ảnh, ảo ảnh về ma quỷ, đức Phật, bồ tát hay một thế giới huyễn hoặc nào đó. Càng chấp vào thì chúng càng khiến tâm ta thêm náo loạn, vọng tưởng. Nếu có bị tẩu hỏa nhập ma thật thì đó là do tự bản thân người thiền gây nên chứ không thể đổ lỗi cho thiền.

Giá trị của thiền là giúp cho thân tâm con người trở nên nhẹ nhõm, trở về trạng thái rỗng rang, không còn bị làm phiền bởi những phiền não, âu lo. Cách duy nhất để chúng ta “đáp lại” thiền là ngồi thiền một cách nghiêm chỉnh, đúng tư thế, đúng phương pháp và một tinh thần thoải mái, không vướng bận hay mong cầu. Thiền, tự nó không thể gây nên điều gì tai hại cho chúng ta, chỉ có chúng ta tự làm hại chính mình mà thôi. Bởi vậy, bất kể điều gì phát sinh trong quá trình ngồi thiền, trước hết, bạn hãy thử xem lại mình đã thực hiện như thế nào, có sai sót gì không, và tìm cách điều chỉnh dần. Chắc chắn bạn sẽ không còn vấn đề gì và đạt được những lợi ích không nhỏ từ việc ngồi thiền.

Chap Zen